รู้หรือไม่? ในสมัยพุทธกาล ธุดงควัตรมีเพียง 8 ข้อ

รู้หรือไม่? ในสมัยพุทธกาล ธุดงควัตรมีเพียง 8 ข้อ

รู้หรือไม่? ในสมัยพุทธกาล ธุดงควัตรมีเพียง 8 ข้อ

หลายคนคงคุ้นเคยกับ "ธุดงควัตร 13 ข้อ" ที่พระสงฆ์ในปัจจุบันนิยมปฏิบัติกัน แต่รู้หรือไม่ว่า ในสมัยพุทธกาลนั้น ธุดงควัตรมีเพียง 8 ข้อเท่านั้น แล้วธุดงควัตร 13 ข้อ ที่เราคุ้นเคยกันนั้น มาจากไหน? วันนี้ต้นธรรมจะมาไขข้อสงสัยนี้กันค่ะ

ธุดงควัตร 8 ข้อ ที่ปรากฏในพระไตรปิฎกและคัมภีร์อธิบาย มีดังนี้

1. ถือผ้าบังสุกุลเป็นวัตร การใช้ผ้าที่เก็บจากกองขยะหรือผ้าที่ไม่มีเจ้าของมาทำจีวร เพื่อลดความยึดติดในวัตถุ

2. ถือเพียงไตรจีวรเป็นวัตร การมีจีวรเพียง 3 ผืนเท่านั้น เพื่อความมักน้อย

3. ถือเที่ยวบิณฑบาตเป็นวัตร การออกบิณฑบาตเพื่อรับอาหารจากผู้อื่น เพื่อลดความเห็นแก่ตัว

4. ถือเที่ยวบิณฑบาตไปตามแนวเป็นวัตร การรับอาหารตามลำดับบ้านที่พบเจอ เพื่อความเสมอภาค

5. ถือการนั่งฉันอาสนะเดียวเป็นวัตร การฉันอาหารเพียงครั้งเดียวต่อวัน เพื่อลดความอยาก

6. ถือฉันเฉพาะในบาตรเดียวเป็นวัตร การฉันอาหารทุกอย่างรวมกันในบาตร เพื่อความเรียบง่าย

7. ถือห้ามภัตอันนำมาถวายเมื่อภายหลังเป็นวัตร การไม่รับอาหารที่นำมาถวายหลังจากที่ฉันเสร็จแล้ว เพื่อลดความอยากได้

8. ถืออยู่ป่าเป็นวัตร การใช้ชีวิตในป่า เพื่อความสงบวิเวก

   
   

ต่อมาในภายหลัง พระสงฆ์ในยุคต่างๆ ได้มีการขยายความและเพิ่มเติมข้อวัตรต่างๆ เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพสังคมและสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป จนกลายเป็น "ธุดงควัตร 13 ข้อ" ที่เรารู้จักกันในปัจจุบัน ซึ่งประกอบไปด้วย

1. ปังสุกูลิกังคะ ถือการใช้ผ้าบังสุกุล คือ ไม่รับจีวรจากทายก แสวงหาผ้าบังสุกุลมาเย็บย้อมทำจีวรเอง

2. เตจีวริกังคะ ถือการใช้เพียงไตรจีวร คือ มีจีวร สบง สังฆาฏิ อย่างละผืนเท่านั้น

3. ปิณฑปาติกังคะ ถือการเที่ยวบิณฑบาตเป็นวัตร คือ ฉันเฉพาะอาหารที่บิณฑบาตมาได้

4. สปทานจาริกังคะ ถือการเที่ยวบิณฑบาตไปตามลำดับบ้าน คือ รับตามลำดับบ้านตามแถวเดียวกัน

5. เอกาสนิกังคะ ถือการนั่งฉันที่อาสนะเดียว คือ ฉันวันละมื้อเดียว ลุกจากที่แล้วไม่ฉันอีกในวันนั้น

6. ปัตตปิณฑิกังคะ ถือการฉันเฉพาะในบาตร คือ ไม่ใช้ภาชนะอื่น

7. ขลุปัจฉาภัตติกังคะ ถือการห้ามภัตที่เขานำมาถวายภายหลัง คือ เมื่อลงมือฉันแล้ว มีผู้นำอาหารมาถวายอีกก็ไม่รับ

8. อารัญญิกังคะ ถือการอยู่ป่าเป็นวัตร คือ ไม่อยู่ในเสนาสนะใกล้บ้าน แต่อยู่ป่าห่างจากบ้านอย่างน้อย 25 เส้น

9. รุกขมูลิกังคะ ถือการอยู่โคนไม้เป็นวัตร คือ ไม่อยู่ในที่มุงบัง

10. อัพโภกาสิกังคะ ถือการอยู่ในที่แจ้งเป็นวัตร คือ อยู่เฉพาะกลางแจ้ง ไม่อยู่ในที่มุงบัง หรือแม้แต่โคนไม้ (ห้ามถือในฤดูฝน)

11. โสสานิกังคะ ถือการอยู่ป่าช้าเป็นวัตร คือ อยู่แรมคืนในป่าช้าเป็นประจำ

12. ยถาสันถติกังคะ ถือการอยู่ในเสนาสนะตามแต่เขาจัดให้ คือไม่เลือกเสนาสนะ เอาตามพอใจตัวเอง

13. เนสัชชิกังคะ ถือการนั่งเป็นวัตร คือ ถือนั่ง ยืน เดิน เท่านั้น ไม่นอน

    
    

การขยายความธุดงควัตรจาก 8 เป็น 13 ข้อ แสดงให้เห็นถึงความยืดหยุ่นในการปฏิบัติธรรม ที่คำนึงถึงความเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมและวิถีชีวิตของแต่ละบุคคล แต่สิ่งที่สำคัญที่สุดคือการมีเจตนาที่แท้จริงในการขัดเกลากิเลส และมุ่งสู่ความหลุดพ้น

ดังนั้น ไม่ว่าจะเป็นธุดงควัตร 8 ข้อ หรือ 13 ข้อ สิ่งที่สำคัญคือการนำหลักธรรมไปปฏิบัติจริงในชีวิตประจำวัน เพื่อพัฒนาจิตใจให้ดีขึ้น และเข้าถึงความสุขที่แท้จริง